WAVY/AP by AAMER MADHANI, DIDI TANG and CHRIS MEGERIAN, Associated Press – Nov 17, 2023
Ba Sàm lược dịch
SAN FRANCISCO (AP) – Đôi khi người ta có thể dễ dàng quên rằng ưu tiên chính sách đối ngoại ban đầu của Tổng thống Joe Biden là tái khẳng định ảnh hưởng của Mỹ ở châu Á.
Suy cho cùng, đó là trước khi xe tăng Nga cố gắng tấn công Ukraine, và trước khi Israel và Hamas bước vào một vòng giao tranh đẫm máu nữa. Với mỗi cuộc khủng hoảng mới, có vẻ như châu Á càng trượt dài xuống danh sách những việc cần làm của tổng thống.
Nhưng tuần này là cơ hội hiếm có để Biden thể hiện điều ngược lại. Khi đóng vai trò chủ trì hội nghị thượng đỉnh thường niên của các nhà lãnh đạo châu Á tại San Francisco, cuối cùng ông cũng có thể tái tập trung vào lục địa mà ông coi như là chìa khóa cho tương lai.
“Mỹ vẫn quan trọng đối với tương lai của khu vực và khu vực này quan trọng hơn bao giờ hết đối với Hợp chủng quốc Hoa Kỳ,” ông nói trong một cuộc họp mặt các giám đốc điều hành doanh nghiệp, giữa một trong nhiều buổi chiêu đãi của hội nghị thượng đỉnh. “Đó là quan điểm của chính quyền tôi ngay từ ngày đầu tiên.”
Biến tầm nhìn đó thành hiện thực chưa bao giờ khó khăn hơn thế. Nhiệm kỳ tổng thống của Biden liên tục được định hình lại bởi hai cuộc chiến rất khác biệt và khó lường ở Châu Âu và Trung Đông. Ông cũng đang nỗ lực xoa dịu những nghi ngờ về cơ hội tái đắc cử của mình khi Donald Trump, cựu tổng thống Đảng Cộng hòa, theo đuổi nỗ lực trở lại Nhà Trắng nhằm đảo ngược chính sách đối ngoại của Mỹ.
Tuy nhiên, những lo ngại đó đã mờ dần trong ít nhất vài ngày trong hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương. Biden đã vạch ra tầm nhìn về sự hợp tác và tình hữu nghị cho khu vực trong buổi dạ tiệc dành cho các quan chức các nước, vào tối thứ Tư.
“Từ đây tại San Francisco, nước Mỹ vươn ra khắp Thái Bình Dương, xây dựng những cây cầu hùng mạnh hơn Cổng Vàng”, ông tuyên bố. Và nói thêm rằng mọi người nên “tận dụng tối đa lợi thế của hội nghị thượng đỉnh này để tạo ra những kết nối mới và khơi dậy những mối quan hệ đối tác mới”.
Hôm thứ Năm, Biden đã tham dự bữa trưa làm việc với các lãnh đạo khu vực và chụp ảnh cùng những người đồng cấp. Ông đã dành thời gian để chụp một bức ảnh riêng với Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol và Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio, phản ánh mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa hai đồng minh của Hoa Kỳ.
Và hôm thứ Sáu, trong bài phát biểu kết thúc, khi chuyển giao quyền đăng cai hội nghị cho Peru vào năm tới, ông đã nói với các nhà lãnh đạo: “Cam kết của Mỹ đối với Châu Á Thái Bình Dương là không lay chuyển và theo quan điểm của chúng tôi – từ quan điểm của nước Mỹ – là cần thiết”.
Biden luôn mô tả việc điều chỉnh lại chính sách đối ngoại của Mỹ đối với châu Á là phép thử thực sự đối với chính quyền của ông. Khu vực này là ngã tư quan trọng nhất của thương mại toàn cầu, là nguồn khoáng sản quan trọng để chống biến đổi khí hậu và là trung tâm đổi mới công nghệ.
Nó cũng vẫn là một điểm xung đột tiềm tàng khi Biden cố gắng chống lại sự trỗi dậy của Trung Quốc độc tài, quốc gia đang nổi lên như một đối trọng với trật tự thế giới tự do.
Cuộc họp quan trọng nhất trong tuần của Biden chắc chắn là cuộc gặp kéo dài hàng giờ đồng hồ của ông với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào thứ Tư, điều này đã làm lu mờ chính hội nghị thượng đỉnh. Cuộc trò chuyện kết thúc với những cam kết mới để Bắc Kinh ngăn chặn dòng fentanyl và tái thiết lập liên lạc giữa quân đội hai nước.
Thỏa thuận fentanyl đã thúc đẩy Hoa Kỳ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt thương mại đối với Viện Khoa học Pháp y của Bộ Công an Trung Quốc, một động thái được công bố một ngày sau khi Biden gặp Tập Cận Bình.
Viện này đã bị trừng phạt ba năm trước, khi Bộ Thương mại Hoa Kỳ cho biết nó “đồng lõa với các hành vi vi phạm và lạm dụng nhân quyền” đối với các dân tộc thiểu số và tôn giáo ở Trung Quốc.
Một quan chức cấp cao trong chính quyền cho biết, Biden và Tập đã thẳng thắn với nhau hơn lần gặp một năm trước, bên lề Hội nghị thượng đỉnh G 20 ở Bali, Indonesia.
Quan chức này cho biết, điều đó đã giúp những lo ngại về virus Corona đã giảm bớt và các nhà lãnh đạo cũng như cố vấn của họ có thể ngồi lại gần nhau hơn.
Sự thân mật không loại trừ được những bất đồng. Quan chức giấu tên này cho biết Biden bày tỏ lo ngại trước các quy định của Trung Quốc về sở hữu trí tuệ, trong khi Tập phàn nàn về cách Đảng Cộng sản Trung Quốc bị miêu tả tiêu cực ở Mỹ.
Biden cũng ép Trung Quốc dùng ảnh hưởng để thuyết phục Iran tránh khiêu khích ở Trung Đông, điều này có thể khiến cuộc chiến giữa Israel và Hamas nhấn chìm thêm khu vực.
Lời khẩn cầu được nhân đôi như một dấu hiệu thể hiện sự tôn trọng của Biden đối với Tập, đồng thời thừa nhận mong muốn của Trung Quốc đóng một vai trò lớn hơn trên trường quốc tế.
Quả thực, Bắc Kinh tỏ ra hài lòng trước sự tiếp đón đối với Tập Cận Bình ở San Francisco. Truyền thông nhà nước Trung Quốc mô tả cách Biden chào đón Tập tại khu đất đẹp như tranh vẽ, nơi họ gặp nhau bên ngoài thành phố, và sau đó đích thân tiễn ông.
Hãng thông tấn Tân Hoa Xã chính thức đăng một bức ảnh, trong đó Biden đưa ra bức ảnh Tập tạo dáng trước Cầu Cổng Vàng khi ông đến thăm vào năm 1985 với tư cách là bí thư quận ủy.
“Ngài có nhận ra chàng trai trẻ này không?” Biden đã hỏi Tập, như Tân Hoa Xã đưa tin. “Ngài không thay đổi một chút nào,” Biden nói, khiến cả phòng bật cười.
Mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh có nguy cơ rạn nứt vào đầu năm nay khi một khinh khí cầu gián điệp Trung Quốc bay lơ lửng trên bầu trời nước Mỹ, gây ra một cuộc náo động chính trị. Nhưng kể từ đó, các nhà ngoại giao đã nỗ lực hướng tới việc nối lại quan hệ, đỉnh điểm là cuộc họp hôm thứ Tư.
Yun Sun, giám đốc Chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson, một tổ chức nghiên cứu ở Washington, cho biết cả Tập và Biden đều có lý do riêng khi muốn giảm bớt căng thẳng.
“Người ta có thể lập luận rằng khi Tập tìm kiếm sự ổn định với Mỹ để có thể tập trung vào các thách thức trong nước, thì Biden đang tìm kiếm sự ổn định một phần với Trung Quốc vì sự chú ý của Mỹ cũng bị phân tâm sang nơi khác”, bà nói, đề cập đến các cuộc chiến ở Ukraine và Gaza.
Những lời nhắc nhở về xung đột ở Trung Đông vẫn được nhắc đến bên lề hội nghị thượng đỉnh tuần này. Những người biểu tình kêu gọi ngừng bắn ở Gaza đã khóa chặt tất cả các phương tiện giao thông đi lên Cầu qua Vịnh để vào San Francisco. Một số người nằm trên mặt đất được phủ khăn trắng để tượng trưng cho những người Palestine bị giết.
Aisha Nizar thuộc Phong trào Thanh niên Palestine cho biết trong một tuyên bố, rằng Biden đang “tổ chức các bữa tiệc cocktail ở San Francisco” trong khi hàng nghìn người đang bị sát hại.
Biden không phải là nhà lãnh đạo thế giới duy nhất tìm cách củng cố vị thế của mình bằng một vài cuộc hẹn hò quốc tế chớp nhoáng.
Tập thì coi hội nghị thượng đỉnh như một cơ hội để gặp riêng các nhà lãnh đạo đến từ Bahrain, Fiji, Nhật Bản, Mexico và Peru.
Ông cũng vạch ra tầm nhìn của riêng mình về mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trong một bài phát biểu bằng văn bản trước hàng trăm lãnh đạo doanh nghiệp.
Ông nói: “Càng có nhiều khó khăn thì chúng ta càng cần phải tạo dựng mối liên kết chặt chẽ hơn giữa các dân tộc và mở lòng với nhau, đồng thời càng có nhiều người cần lên tiếng cho mối quan hệ này”.
Tuy nhiên, Tập cho biết ông không muốn có giới hạn đối với tham vọng của Trung Quốc.
“Chúng tôi sẽ vui mừng khi thấy một nước Mỹ tự tin, cởi mở, ngày càng phát triển và thịnh vượng”, ông nói. “Tương tự như vậy, Hoa Kỳ không nên đánh cược vào việc chống lại Trung Quốc hoặc can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc”.
Ba Sàm 